Wednesday, October 14, 2009

Homework: English to Batangueño translations

Translating from English to Tagalog to Batangueno. Wow. I'm such an expert. Not! Why not give it a go yourself?



Kids, do your own Homework

Humor me, I say.

Laiya Beach, Batangas
Several weeks ago, I found a comment on my CBox from Jasmin, a student from Davao, and she was asking if I could translate some English sentences into Batangueno for her. She obviously did not read my profile page. Heh heh heh.

Friends, I am not Batangueno (although at this rate, I may very well become one lol). No offense to my kabareks - I think Batanguenos are a great people. Very strong and solid, a brave and assertive bunch. I love kapeng Barako, but I'm still looking for a genuine local place around here where I can buy some - recommend a place to me!

In the interest of nationalism, I prefer to refer to Batangueños as "Filipinos in Batangas" and say "Batangueño" to mean the dialect they speak around here. And for the record, I have, not once, heard anyone here say "Ala-eh!"


Batangueño, the dialect

They're not much different, Tagalog and Batangueño, so answering Jasmin's homework (which is probably long overdue now if she hasn't submitted it yet, lol) is more like translating English to Filipino. :p

Her translations requests:

Welcome to our place - "Tuloy ka, upo ka ga."
My name is Jasmin - "Ang pangalan ko ay Jasmin.
What is your name? - "Ikaw ga, ano gang ngalan mo?"
Thank you very much. - "Maraming salamat ha."
You're Welcome. - "Walang anuman."
Hello, How are you? - "Kumusta ka ga?"
Let's be friends. - "Tayong bumarek!" (lol)
Visit our place again. - "Balik kayo rine!"
Hope you enjoy. - "Kayo sana ay masiya-han"
Enjoy our food. - "Masarap ya-an!"
I'll meet you soon. - "Kita tayong muli!"

Hohum.


Always give more than just the requirement

And so because one of my personal mottos (lol) is to always give more than what is required, I give you more Batangueno words and phrases. "Manawa ikaw!" (Take your fill!)

She slipped and rolled  - "Ay! Nagdagasa sya!"
He fell flat on her face - "Ay! Nagsungasub sya!"
Dude, just let it be - "Yae na, pare!"
Oh well... - "Ay sya!"
Why did the chicken cross the road? - "Bakit lumiban ang manok sa kabilang kalsada."
He's absent today. - "Liban sya ngay-on."
There's so many ants here! - "Daming guyam!"
I'm flying a kite - "Nagpapalipad ng papagayo."
It smells like feet. - "Ay, amoy pa-a dine!"
Need to clean, my room is so dusty! - "Kailangan ko gang magpispis ng gabok, ka-dumi na ng kwarto ko!"


How Batangueño are You?

(sorry, this part is just Batangueno or Batangan to Tagalog, lol, no English translations - they're just too many!)

My challenge for you is to CHOOSE A BATANGAN WORD and USE IT IN A SENTENCE in the comments section below. :D Enjoy!

Example:
"Si Lorenzo laging nakatitig sa bubog!" (Lorenzo is always staring at the mirror!)


Batangan - Kahulugan

abyad - asikaso
adyo - akyat
agdong - dugtong
agutay - dahan-dahan
agwanta - magtiis
ahun - pa-bukid
alaahoy - (_expression)
alab-alab - kunwari
alang - (_expression)
alapaw - sumama
alapnot - damit
amot - hingi
ampiyas - angge ng ulan
amus - dumi sa mukha
apta - alamang
apuhap - huli
apungot - ngiyaw
apunte - sobra
are - eto
asbar - palo
asbok - usok
babag - away
bagna - tapon
bahaw - kaning-lamig
bahiti - bangkarote, bankrupt
bahura/baruha - nalubak ng malalim
baktot - bitbit sa likod
bala-bala - kunwari
balagwit - dala-dala sa likuran
balais - di mapalagay
balatay - kasabayan
balaybay - kasabayan
ba-liw - matapang
baltik - wala sa mood
banas - inis
banas - init
bangag - ulaga
bangi - ihaw
bangibi - simangot
bangit - dumi pisngi, balbas sa tabi
bangkong - baluktot
banil - nakalitaw na ugat o libag
barik - lasing o umiinom
barog - wrestle
barungi - topak
batal-ak - bulunan
batangal - hindrance
bayakir - sabit
biling - disorient / ligaw
bisug-ok - tumba awkwardly
bitu-o - kuhol
bubo - tapon
bubog - salamin
buhakhak - hipa ga ito
bukalwak - kumukulo
bulas - laki
bulto - tumpok
bunghalit - bulalas ng tawa
bungkal - nagbubuklat
buntal - bugbog
buog - tulog
buraot - di na lumaki
buringki - also bisug-ok
busangol/..ngot - simangot
busbos - butas
buyon - bilbil, malaking tiyan
dagil - natamaan
dag-is - ire
dagisdis - nagmamadali
dais - lapit
dalahik - mahigpit
dalas-dalas - bilis-bilis
dawdaw - sawsaw
dawi - kagat sa pain
dugyon-dugyon - dugtong-dugtong
gabok - alikabok
galaw - biro
galgal - lukaret
gambol - lamog
gauntik - kamuntik
gilong - gulong
gitla - gulat
gunagunahe - bilisbilisan
guyam - langgam
hagakhak - halakhak
hagalpak - adjective sa tawa
haliputpot - visible
hambo - ligo
haplot - linisan ang bigbig
hawhaw - banlaw
hawot - tuyo
hibol - topak
hilako - pagod na
hina - halika
hinagap - akala
hirang - pinilian
hiso - sepilyo
hunta - usap
hurindat - malimutin
husay - lagot
idaw/iraw - patingin
inapay - dinaanang lahat
ingo - inakala
ipyot - stepping on the line
iwi - paalaga
kabaak - kabiyak
kagulkol - ingay
kainamana - (_expression)
kaltog - wala sa mood
karake - (_expression)
palot - panghe
pangkal - tamad
patikar - umalis padabog
pato - patulan
piho - sigurado
pinaltok - ginataang bilo-bilo
pundiyo - pundya
punggok - maliit
purba - subok
puril - di na lumaki
pus-on - puson
pusngat - reklamo
reparo - nalaman
sagitsit - harurot
sagpi - kakampi
sanaw - matubig
sanghab - nasinghot
sapal - nabokya
sasapnan - balakang
saul-an - ibalik
sawit - parang ikaw
sikmat - sita
sikwat - nakaw
singhal - sita
sin-ok - sinok
sinsay - daan
siya - lagot
sulong - lakad
sumbi - suntok
sungaba - nahulog
sutil - matigas ang ulo
tab-ang - hindi maalat
tabaw - ano ba ito, di ko alam
tabayag - upo
tagtag - tanggal
tahan - tira
talandi - pulandit
talipa - baligtad
tikab - buhay pa ga
tukmo - tumbok
tumbalik - bumaligtad
tumipas - umalis
tupo - patol
uba - naka-isa
ulaga - tanga
ulong - upong
ulot - sipag sa ginagawa
umay - sawa
umis - mahinhing ngiti
unabay - kasabayan
upong - ulo sa ulo
usbaw - tanga
utas - matay
utdo - igsi
utik-utik/utay-utay - unti-unti
uutay aalis - dahan-dahan
uyamin - chichirya
walandyo - (_expression)
walastik - (_expression)
witwit - pito o sipol
yagaryar - dali-dali
yaon - uwi
yawyaw - mabiro


Read also:
Living Batangueño Part 1: My new vocabulary


3 comments:

  1. HI! I'm a Batangueno .. Words from batangas are almost like ng common tagalog. Ung ibang terms lng dito sa batangas gaya ng "mabanas" eh iba ang meaning sa manila .. "nakakabanas" sa manila which means "galit/nakakagalit".

    medyo malalalim lng ang terms dito sa batangas .. pero madali nmn intindihin .. basta maalam ka mag-tagalog eh madali mong mahahalata kung batangenyo ba ang kausap mo.

    Ex of batangueno terms:

    Bulos - another round of rice. 
    parne - halika 
    utoy - totoy /batang lalaki uhigin pa , supot pa at di pa tuli 
    hikap - gumala

    ReplyDelete
  2. wla po b batabgueno words n ngsstart s N at Ng?? nid po kz gumwa ng dictionary...

    ReplyDelete
  3. hi! pwd nui po bang i-translate ito sa batangueno " tatag ng wikang filipino lakas ng pagka pilipino" 

    maraming salamat po!

    ReplyDelete